Vũ Thạch
(Nhân đọc tin hàng trăm người chết
tại một thôn Phước Thiện, Quảng Ngãi với 90% do bị ung thư, xin gởi lại quí bạn
đọc bài sau đây).
"Chết diễm phúc phải là chết
già, trên giường, và có người chung quanh khóc ầm ĩ".
Ít nhất đó là hình ảnh hầu hết
người Việt chúng ta được dậy từ thuở nhỏ. Hơn thế nữa, chúng ta còn nghĩ
hình ảnh "chết lý tưởng", "chết êm ả" đó cũng là ước
muốn chung của loài người. Chí ít cũng bao gồm mọi người thuộc văn hóa Đông
phương.
Có ngay thí dụ: Một trong những
điều giới võ sĩ đạo Nhật sợ nhất là phải chết già, chết trên giường. Họ tha
thiết cầu phật khấn thần để đừng phải chết như vậy. Cảnh một samurai lưng còng,
chân tay run rẩy, không cử động được theo ý muốn, ngay cả đi đứng cũng phải cậy
dựa vào người khác là cơn ác mộng đối với họ. Rõ ràng viễn cảnh trở nên
"vô dụng" đối với họ đáng lo hơn cái chết.
Và có thể nói hầu hết chiến binh
phương Đông, từ Mông Cổ đến Trung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam, đều khoái
được "da ngựa bọc thây" hơn nằm giường.
Sang đến văn hóa phương Tây thì
người ta lại càng không thích để lại hình ảnh chết già. Người càng có học, có
tài, có tiếng càng muốn cả người thân lẫn công chúng chỉ nhớ tới thời điểm cực
thịnh mà họ đẹp nhất, thành công nhất, quyền thế nhất, hay sáng chói nhất về
trí tuệ. Rõ ràng họ quan tâm đến di sản họ để lại hơn cái chết rất nhiều.
Do đó, quan điểm 'chết già là
sướng' chẳng đáng được điểm cao đến thế đâu. Và ngược lại 'chết lúc chưa già'
cũng chưa chắc đáng sợ như ta vẫn nghĩ. Còn lắm thứ đáng sợ hơn cái chết nhiều.
Nhiều cán bộ lớn tuổi tâm sự điều
mà họ sợ nhất vào cuối cuộc đời là phải nhìn lại những gì họ đã làm hay không
làm trong những năm dài đã qua. Từ đó, họ sợ những nạn nhân đang chờ họ ở thế
giới bên kia hơn sợ cái chết, vì chết chỉ là ngưỡng cửa bước qua trong khoảnh
khắc. Với thời đại Internet, chúng ta có thể thấy được khá nhiều lãnh đạo đảng
đi qua giai đoạn cuối đời như vậy, kể cả những hung thần một thời như Tố Hữu,
Lê Đức Anh, Lê Khả Phiêu, ...
Cũng có lãnh đạo sợ phải đối diện
những người bạn đang chờ họ bên kia thế giới hơn cả cái chết. Đó là những đồng
đội mà họ từng phản bội hay bỏ rơi để giữ an toàn cho bản thân, kể cả những
người đứng lên theo lời kêu gọi của họ. Chúng ta có thể thấy loại ân hận đó ở
những ông Võ Văn Kiệt, Võ Nguyên Giáp, ...
Và cũng có những lãnh đạo sợ phải
thừa nhận mình đã sống qua cả một cuộc đời vô ích, vô nghĩa, vô vị. Vì quá lo
an toàn cho bản thân mà chẳng để lại được gì, chẳng hoàn thành được gì. Mà cái
chết, tức lằn ranh sau cùng của an toàn, vẫn đến, chẳng né tránh được. Hơn thế
nữa, họ phải thừa nhận chính họ là một phần của cỗ máy đem lại điêu linh cho
biết bao người khác. Chúng ta có thể nhận ra loại tâm tư này ở những ông Phạm
Văn Đồng, Trần Quang Cơ, ...
Trong tình trạng thê thảm của dân
khí hiện nay, chúng ta khó còn cảm được lời dạy của cha ông: Chết vinh hơn sống
nhục. Nhưng 5 chữ đó là kết tinh kinh nghiệm sống của biết bao cuộc đời. Một
trong những lý do chết vinh hơn sống nhục là vì "sống nhục" chỉ được
một thời gian ngắn rồi vẫn dẫn đến cái chết, mà luôn là "chết nhục".
Mọi hối tiếc vào lúc sắp "chết nhục" đều đã quá trễ.
Qui luật đó ứng dụng cho cả nhân
loại chứ không riêng gì người Việt. Gần 80 năm trước, hàng triệu người Do Thái
khi gần chết trong trại tập trung của Đức Quốc Xã mới quặn lòng hối tiếc đã
không tham gia kháng chiến vì sợ chết; hối tiếc đã không mang thân ra hứng đạn
cản đường cho vợ con chạy trốn vì sợ chết; hối tiếc đã riu ríu kéo cả nhà lên
xe vào trại tập trung vì sợ chết, ... để rồi giờ đây vẫn chết, chết riêng từng
người, chết từng phần cơ thể vì kiệt lực, và chết với nhận thức từng người
trong gia đình mình ở đâu đó cũng đang chết dần ở mức dưới hàng súc vật như
mình. Đối với họ cái đau của hối tiếc lớn hơn cái đau của sự chết.
Ngày nay, tại nước ta, cả dân tộc
đang bị đẩy vào loại chọn lựa đó. Gần nhất là những bà con tại 4 tỉnh miền
Trung đang sống dở chết dở vì thảm họa môi trường do Formosa gây ra. Nhiều người đang
phân vân: đứng lên đấu tranh đòi tẩy rửa môi trường bây giờ có thể bị trấn áp
nhưng dẫu có chết đi nữa thì vẫn hơn cảnh ngồi nhìn từng người trong gia đình
nhiễm ung thư, đau đớn nhiều năm tháng, rồi lần lượt ra đi, kể cả bản thân
mình. Cái đau của hối tiếc sẽ lớn hơn nhiều cái đau của sự chết. Còn nếu đứng
lên đấu tranh giành lại môi sinh bây giờ, gia đình mình sẽ sống.
Dĩ nhiên câu hỏi lương tâm này cũng
được đặt ra cho từng người chúng ta chứ chẳng riêng gì bà con 4 tỉnh miền
Trung. Chất độc nay không chỉ có trong cá mà trong hầu hết mọi loại thực phẩm
và không từ một ai trên cả nước. Liệu chúng ta có dám chấp nhận để đứng lên
mạnh mẽ đòi nhà cầm quyền phải đóng ngay các cánh cửa dẫn chất độc vào Việt Nam? hay ngồi
chờ ngày ung thư đến đón từng người trong gia đình ra đi?
Và còn nhiều quốc nạn khác nữa, đặc
biệt là số phận của đất nước sau thời điểm 2020. Liệu chúng ta có dám chấp nhận
để đứng lên bảo vệ chủ quyền đất nước ngay bây giờ, bất kể những kẻ cứ
nhất định ôm chân quân xâm lược? hay ngồi chờ ngày "chết nhục" dưới
chân chủ mới như dân tộc Tây Tạng? Đến lúc đó có muốn chọn lại cũng đã
quá muộn.
Chẳng ai muốn tìm lấy cái chết
nhưng nghĩ cho cùng chết có phải là chuyện khủng khiếp nhất chưa?
Thach Vu
No comments:
Post a Comment